از نمایش ثروت و مانور تجملات تا گمشده‌ای به نام حجاب و تمسخر هویت بومی

پیشتر عادت داشتیم که در سریال ها و فیلم های سینمایی شاهد حضور این افراد باشیم که اغلب به سبب اینکه سلبریتی ها ایفاگر نقش های داستانی بودند و کمتر شخصیت خود را به نمایش می گذاشتند، چندان موضوع سبک زندگی های واقعی این افراد مورد توجه نبود اما حالا که مسابقات و برنامه های سرگرمی با حضور این افراد برگزار می شود نوع زندگی، شخصیت و رفتار و گفتار این افراد بیشتر نمود یافته است.

برنامه های سرگرمی و مسابقه نیز اغلب کپی برداری از نوع خارجی آن است که در نوع خود مشکلات ساختاری و محتوایی دارد و چون این کپی برداری ها بدون دستکاری صورت می گیرد، عموما دارای نقص های فرهنگی زیادی است که در سطح جامعه ایرانی مشکلاتی را ایجاد می کنند.

برنامه شام ایرانی که کپی برداری از نمونه خارجی است این روزها با حواشی بسیاری در حال انتشار است. جالب اینجاست یکی از شبکه های تلویزیونی معاند که با تغییر ذائقه و سبک زندگی ایرانی سعی دارد نفوذ فرهنگی و اجتماعی را رقم بزند، نمونه ایرانی آنرا برای اولین بار اجرا کرد و در دستور کار خود قرار داده است. 

در همین رابطه، ماجرای توهین یکی از سلبریتی‌ها پر حاشیه به خانم های لر بسیار جنجال ساز شد. به نوعی در این برنامه شاهد تفاخر، خود کم بینی، پشت کردن به فرهنگ خودی و خصوصا تمسخر فرهنگ بومی و محلی کشورمان را شاهد بودیم. موضوعی که با برخورد ویژه افکارعمومی خصوصا زنان لر با این طرز بیان و توهین خانم «بهاره رهنما» مواجه شد و وی مجبور به عذرخواهی از ملت ایران خصوصا اقوام لر که همواره نماد ساده زیستی، صداقت، تلاش و غیرت هستند، شد. 

شام ایرانی چندان شبیه به شام ایرانی با آن صفا و صمیمت و مهمان نوازی ایرانیان نیست! شوخی های خاله زنکی، کنایه های بی مزه و بدون محدودیت که نمونه آنرا در سخن بی منطق بهاره رهنما دیدیم به خوبی مشخص است. پرستژ و پزهای توخالی و تلاش و ارزشگذاری روی ظواهر زندگی از جمله این موارد است. نمود شخصیت لمپن سلبریتی ها و محور قرار گرفتن این افراد و نوع گویش و ادا و اطوارشان در این دست از برنامه‌ها بسیار قابل تامل است. 

از سوی دیگر به نوعی شاهد نمایش ثروت و مانور تجمل از نوع نوکیسگی و غیر فرهنگی و غیر فرهیخته آن در این موارد هستیم.  آرایش های غلیظ و نمایش حسادت و حرف های کنایه آمیز برای تمسخر و بی ارزش کردن فردی که به عنوان مهمان در برنامه ظاهر شده از جمله همین موارد است که با فرهنگ ایرانی اسلامی که در آن مهمان حبیب خدا و دارای احترام و ارج و قرب بالایی است فاصله بسیار زیادی دارد. مسابقه ای که در آن غذاهای رنگارنگ و به رخ کشیدن میزبانی و چیدمان خانه، دستپخت و مبل و دسرهای متنوع و ... ارزش پیدا می کند نیز با فرهنگ ایرانی همخوانی ندارد که همین موضوع یکی دیگر از اشکالات ساختاری و محتوایی این برنامه مجازی است. جالب اینکه بنیان و محور برنامه شام ایرانی که وام دار نوع خارجی آن است همین تشریفات و غذاهای رنگارنگ و آشپزی تجملاتی است. 

حجاب در این برنامه گوهر گمشده ای است که جای خود را به آرایش غلیظ و ادا و اطوار و عشوه‌های نمایشی و مضحک داده است. عدم محدودیت در تیکه پرانی و کنایه های خاله زنکی در چنین برنامه ای فرهنگ اصیل ایرانی را که محجوب بودن و ادب و احترام و حیاست به شدت زیر سئوال برده و تصویری کاریکاتوری و ناپسند از زن ایرانی در مهمان نوازی به نمایش می گذارد. بازهم هم عنصر صرف سرگرمی و تجاری سازی برنامه های فرهنگی و هنری باعث شده که سرمایه های فرهنگی و اجتماعی نادیده گرفته و برنامه ای بی هنجار و بی محتوا در جامعه منتشر شود.

جالب اینجاست که «سعید ابوطالب» که سابقه نمایندگی مردم تهران در مجلس شورای اسلامی آنهم در کمیسیون فرهنگی را داشته است، سازنده به قول خود این رئالیتی شو است! متاسفانه روند فیلمسازی و تهیه برنامه های فرهنگی توسط برخی از افراد نشان دهنده اضمحلال و سراشیبی سقوط کار فرهنگی است که بررسی آن خود یک پروژه مهم فرهنگی است. ابوطالب این روزها برنامه «شبهای مافیا» را بر عهده دارد که این برنامه نیز با حضور سلبریتی ها و حرکات ناپسند فرهنگی و اجتماعی همراه است که مورد اعتراض طیفی از منتقدان هنری قرار گرفته است. به هر لحاظ نگاهی به کلیت و روند فیلمسازی و برنامه سازی این افراد این سراشیبی اضمحلال را به خوبی نشان می دهد.